May mga managan sa piniliay sa Mayo 9, 2022 nga magpalihi og file sa ilang certificate of candidacy (CoC) karong adlawa aron maunhan ang mga kaatbang, o sa oras nga giisip nga suwerte kon ipuno sa petsa (1) ug buwan (10), o tungod sa gidak-on sa buwan o sa kalawom sa taob, o ubang timaan.
Pero abunda sang mga palihi sa mga magpanon sa Comelec sa mosunod nga mga adlaw. O sa kataposang gutlo sa Oktubre 8. Para hinuon sa pipila nawad-an nag kahulogan ang mga adlaw sa pag-file sa CoCs.
* * *
Tungod sa salida ni Presidente Rodrigo Duterte unom ka tuig ang nilabay. Wa siya pakita sa Comelec ni ang iyang CoC hangtod nga napupos ang tagal. Aron lang pagpuli sa paon ra diayng kandidato human sa duha ka buwan.
Ang pagdaog ni Presidente Duterte bisan siyay labing uwahi nga niangkon sa iyang kandidatura nakapapas sa tanang naandan nga mga palihi sa pag-una-una. Maong karong tuiga mas importante ang Nobyembre 15 kay sa Oktubre 8 sa pag-ila kinsa g’yud ang tinuod nga modagan o mopadaplin sa lokal ug nasudnong piniliay.
* * *
Kay Nobyembre 15 karong tuiga ang gitakda sa Comelec nga kataposang adlaw sa pagpuli sa mga kandidato o kandidata nga mobakwi sa ilang kandidatura. Bugtong kundisyon mao nga ang mga mopuli kinahanglan nga sakop o hatagan sa nominasyon sa samang partido.
Sa ato pa, sa Nobyembre 16 na maklaro kinsay opisyal nga managan pagka presidente, bise presidente, senador, kongresista, gobernador, mayor, bise mayor, ug ubang katungdanan. Nga mahimo gihapong mausab.
* * *
Gitugotan sa Comelec nga mapulihan ang mga kandidato o kandidata hangtod sa udtong tutok sa adlaw sa piniliay sa Mayo 9 sunod tuig. Mas higpit hinuon ang dugang mga kundisyon: Kinahanglan nga ang mopuli pareha og apelyido sa iyang pulihan; ug ang kapulihan mao ra ang mga ma-disqualify o mamatay.
Unsay mga timaan nga gamiton ang mga lagda sa Comelec paglipat sa kaatbang? Kon gamhanang mga partido mopadagan og mga wa mailhi sa tag-as nga katungdanan; ug, labi na g’yud, kon dunay wa mailhi nga mga Duterte nga mosulpot sa mosunod nga mga adlaw pag-file sa ilang CoCs pagka presidente o pagka bise presidente.